Παρακολουθούσα πρόσφατα την
εκπομπή “Αληθινά Σενάρια” της ΕΤ3, μια από αυτές - τις ελάχιστες - που σε κάνουν να
λες ότι αξίζουν τα λεφτά τους, ότι στη δημόσια τηλεόραση γίνεται δουλειά.
Το θέμα της εκπομπής ήταν
ο Συνεταιρισμός Αρωματικών Φυτών Βοΐου
Κοζάνης ο οποίος παράγει διάφορα προϊόντα που σχετίζονται με την
καλλιέργεια ρόδων, κυριότερο εκ των οποίων το φημισμένο (πια) Ροδέλαιο Κοζάνης,
αλλά και το ροδόνερο.
Πραγματικά εξαιρετική
εκπομπή-αφιέρωμα που μου έδωσε το έναυσμα να ψάξω λίγο περισσότερο να μάθω τι
είναι αυτό που γίνεται στο Βόιο Κοζάνης. Από το διαδίκτυο συνέλεξα τις
πληροφορίες που θα διαβάσετε παρακάτω.
Η
ιστορία
Για πρώτη φορά
παρασκευάστηκε αρωματικό νερό ρόδων στις αρχές του 9ου αιώνα στην Περσία από
τον Ibn Khaldun.
Προϊόντα με τριαντάφυλλο
καταγράφονται από το 570 μ.Χ. με πρώτο το ροδόμηλο, ένα γλύκισμα με ρόδα και
κυδώνια. Το γλυκό τριαντάφυλλο παρασκευάζεται από παλιά σε μοναστήρια της
Πελοποννήσου, τα Δωδεκάνησα, τις Κυκλάδες και την Κρήτη. Το γλυκό αυτό
συνηθίζεται ιδιαίτερα στην Κύπρο και σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Το
Ροδέλαιο
Το Ροδέλαιο είναι
αιθέριο έλαιο που εξάγεται με εκχύλιση ή απόσταξη από τα νωπά ροδοπέταλα του
φυτού Rosa Damascene Miller της οικογένειας Rosaceae. Είναι μια ανθεκτική
ποικιλία τριαντάφυλλων που δεν χρειάζεται ιδιαίτερη περιποίηση και πότισμα,
παρά μόνο την πρώτη χρονιά εγκατάστασης της φυτείας, όπου τα φυτά έχουν μικρές
και αδύναμες ρίζες. Τα επόμενα χρόνια δεν έχουν ανάγκη άρδευσης. Ευδοκιμεί σε
ορεινές περιοχές, κυρίως σε υψόμετρα από 600 έως 800 μέτρα.
Η συγκομιδή, δηλαδή η
συλλογή των πετάλων στον αγρό, γίνεται υποχρεωτικά με το χέρι τις πολύ πρωινές
ώρες και η απόσταξη πρέπει να γίνει μέσα σε έξι ώρες την ίδια ημέρα συλλογής. Η
περίοδος της συγκομιδής διαρκεί 20-25 ημέρες, από τα μέσα Μαΐου μέχρι τα μέσα
Ιουνίου περίπου - ανάλογα με τις εδαφοκλιματικές συνθήκες - στην περιοχή του
Βόιου Κοζάνης.
Ροδέλαιο παράγουν κυρίως
τέσσερις χώρες στον κόσμο, η Βουλγαρία (που θεωρείται ότι έχει και την καλύτερη
ποιότητα), η Τουρκία, το Μαρόκο και το Ιράν. Τα ρόδα της Κοζάνης προέρχονται
από την εξαιρετική Βουλγάρικη ποικιλία.
Ο
Συνεταιρισμός
Το 2009 ιδρύθηκε ο Αγροτικός
Συνεταιρισμός Αρωματικών Φυτών Βοΐου Κοζάνης (http://www.kozaniroses.gr/) και σήμερα
απαριθμεί 35 μέλη. Η καλλιέργεια τριαντάφυλλων στην Κοζάνη αποτέλεσε μια
επένδυση - διέξοδο για αρκετούς πρώην καπνοπαραγωγούς.
Μετά τη διακοπή της
επιδότησης του καπνού, που καλλιεργείτο ευρέως στη δυτική Μακεδονία, γίνονταν
συνεχείς προσπάθειες για να βρεθούν εναλλακτικές επικερδείς καλλιέργειες. Στο
πλαίσιο αυτό, ο γεωπόνος κ. Γιώργος Κασαπίδης ξεκίνησε το 2004 διερευνητικές
ενέργειες για την καλλιέργεια του βιομηχανικού τριαντάφυλλου στην περιοχή της
Κοζάνης. Αρχικά επισκέφτηκε την Τουρκία, που αποτελεί την πρώτη χώρα παραγωγής
βιομηχανικού τριαντάφυλλου στον κόσμο, και έπειτα τη Βουλγαρία, που έχει
επιτύχει την υψηλότερη ποιότητα. Το 2005 ξεκίνησε πιλοτικά η καλλιέργεια 10
στρεμμάτων με φυτά από τη Βουλγαρία στην περιοχή Βόιου Κοζάνης.
Σήμερα καλλιεργούνται
συνολικά περίπου 250 στρέμματα στη Μακεδονία (Γρεβενά, Κοζάνη), από τα οποία τα
200 είναι συγκεντρωμένα στο Βόιο. Στόχος είναι μέχρι το 2013 να καλλιεργούνται
8.000 στρέμματα, ώστε η Ελλάδα να μπορεί να διεκδικήσει με αξιώσεις μερίδιο από
την παγκόσμια αγορά.
Η φετινή σοδειά του
Συνεταιρισμού ξεπέρασε τους 6,5 τόνους τριαντάφυλλα, από τα οποία παρήχθησαν
μισό λίτρο ροδέλαιο διπλής απόσταξης, 0,4 λίτρα πρωτόλαδο, 1600 λίτρα ροδόνερο
διπλής απόσταξης και γλυκό του κουταλιού τριαντάφυλλο.
Η καλλιέργεια του
ροδέλαιου, αν και δεν επιδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτελεί μια
σύγχρονη αγροτική δραστηριότητα με διόλου ευκαταφρόνητες αποδόσεις.
Το
φυτό
Φυτεύονται περίπου 400-500
τριανταφυλλιές ανά στρέμμα. Αφού φυτευτεί ένα μόσχευμα το φθινόπωρο (τέλη
Νοεμβρίου) ή την άνοιξη (αρχές Μαρτίου), θα πρέπει να περάσει ένας χρόνος για
να ξεκινήσει η πρώτη ανθοφορία. Η πλήρης άνθιση επιτυγχάνεται τον τέταρτο χρόνο
και διατηρείται μέχρι και τον εικοστό.
Τα άνθη έχουν χρώμα ροζ
και είναι τα πιο αρωματικά στον κόσμο. Κάθε φυτό αναπτύσσει πολλούς βλαστούς
από το έδαφος, οι οποίοι διακλαδίζονται και δίνουν πολλά άνθη αρχίζοντας από
τον δεύτερο χρόνο και μετά. Ένα αναπτυγμένο (4 χρόνων και πάνω) φυτό μπορεί να
δώσει μέχρι και 500 ή 600 άνθη στην περίοδο της ανθοφορίας (Μάιος-Ιούνιος).
Η συγκομιδή των ανθέων
γίνεται καθημερινά από το χάραμα μέχρι την ανατολή του ηλίου. Προτιμώνται όμως
οι πολύ πρωινές ώρες, διότι όσο περισσότερη ώρα βλέπουν τον ήλιο τα
τριαντάφυλλα, τόσο λιγότερο ροδέλαιο παράγουν και υποβαθμίζεται η ποιότητά του.
Συγκομίζονται κάθε πρωί τα
άνθη της ημέρας τα οποία έχουν έντονο ροζ χρώμα με ζωηρούς κίτρινους στήμονες.
Τα άνθη δύο ημερών χάνουν το ροζ χρώμα, γίνονται πιο άσπρα, μαυρίζουν οι
στήμονές τους και χάνουν το άρωμά τους.
Τηρώντας την καθημερινή
πρωινή συγκομιδή, το φυτό ανθίζει περισσότερο τόσο σε ποσότητα όσο και σε
χρονική διάρκεια. Την πρώτη χρονιά από την εγκατάσταση, τα μοσχεύματα δεν
δίνουν κανένα ή το πολύ 1 ή 2 άνθη. Από τη δεύτερη χρονιά και μετά κάθε φυτό μπορεί
να δώσει μέχρι και 150 άνθη, την τρίτη μέχρι 300 και την τέταρτη χρονιά και
μετά μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 600 τριαντάφυλλα.
Η
χρήση
Οι προοπτικές ανάπτυξης
της παραγωγής ροδέλαιου είναι μεγάλες, καθώς οι χρήσεις του είναι κι αυτές
πολλές. Η ζήτησή του ολοένα και αυξάνεται λόγω κυρίως της χρήσης του ως πρώτη
ύλη στη βιομηχανία των αρωμάτων, καλλυντικών, φαρμάκων, καθώς και στην
αρτοζαχαροπλαστική και την αρωματοθεραπεία. Είναι επίσης αντικαταθλιπτικό,
αφροδισιακό, διεγερτικό πέψης και αυξάνει την παραγωγή χολής.
Το ροδόνερο
χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική για να δώσει ιδιαίτερο άρωμα και γεύση σε
πολλά γλυκίσματα. Λόγω της μαλακτικής, στυπτικής, τονωτικής και καταπραϋντικής
του δράσης, αποτελεί συστατικό πολλών καλλυντικών, φαρμακευτικών και μη
προϊόντων.
Τα προϊόντα που μπορούν να
γίνουν με τριαντάφυλλο είναι πάρα πολλά, μεταξύ αυτών το λικέρ, οι μαρμελάδες,
τα αρτοπαρασκευάσματα και τα γλυκά κουταλιού. Το καλύτερο είδος τριαντάφυλλου
για γλυκό του κουταλιού, είναι η ρόζα η δαμασκηνή και η ρόζα η σεντιφόλια
(εκατοντάφυλλη).
Η
τιμή
Η απόδοση ναι μεν είναι
μικρή καθώς 4 περίπου τόνοι δίνουν μόλις 1 κιλό ροδέλαιο, αλλά η τελική τιμή
είναι εξαιρετικά συμφέρουσα, αφού στη χοντρική ο "ρευστός χρυσός",
όπως ονομάζουν το ροδέλαιο, πωλείται σε τιμές που κυμαίνονται έως 5.000 ευρώ το
κιλό, ενώ στη λιανική φτάνει τα 12-13 ευρώ το γραμμάριο και 4-7 ευρώ το
γραμμάριο για το ροδόνερο.
Παρά μάλιστα την πολύ
υψηλή τιμή του, έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση από όλα τα αιθέρια έλαια στην
αρωματοποιία. Οι λόγοι για τους οποίους είναι τόσο ακριβό το ροδέλαιο έχουν να
κάνουν με το γεγονός ότι βρίσκεται σε πολύ μικρή περιεκτικότητα στο
τριαντάφυλλο και δεν υπάρχει χημικό υποκατάστατο ροδέλαιου στην αγορά.
Επίλογος
Κλείνοντας, θέλω να επισημάνω
ιδιαίτερα αυτό που ειπώθηκε στο ρεπορτάζ της ΕΤ3 και μου έκανε τη μεγαλύτερη
εντύπωση. Η εκπρόσωπος του Συνεταιρισμού από το 10ο έως το 11ο
λεπτό, κάνει λόγο για την τιμή του ροδέλαιου η οποία αγγίζει τις 16.000€ ανά
λίτρο !!!!!. Λέει επίσης πως “οι Γάλλοι θέλουν να αγοράζουν 50 λίτρα (!!!)
ροδέλαιου το χρόνο, αλλά εμείς παράγουμε μόλις ένα”…!!!
Και αναρωτιέμαι εγώ ο
χαζός, το ελληνικό κράτος διαθέτει εκατομμύρια στρέμματα γης που τα ‘χει και
λιάζονται ακαλλιέργητα. Δεν γίνεται να παραχωρήσει μερικές χιλιάδες στρέμματα
στους χιλιάδες απολυμένους και άνεργους Έλληνες, ώστε όχι μόνο καλλιεργώντας τα
να ζήσουν, αλλά να φέρουν και το πολυτιμότατο συνάλλαγμα;
Αυτό το ρημαδοκράτος
δεν είναι που “ψάχνεται” για ανάπτυξη και θέσεις εργασίας; Αν γίνουν λοιπόν οι
απαραίτητες επιστημονικές μετρήσεις του εδάφους και φανούν ποια είναι τα
πρόσφορα για το σκοπό αυτό χώματα, μήπως η “ανάπτυξη” και οι “επενδύσεις”
πάψουν να αποτελούν προεκλογικές εξαγγελίες και φρούδες ελπίδες και αποκτήσουν
νόημα;
Εκτός κι αν είμαστε
υποχρεωμένοι ακόμη και γι’ αυτό να παίρνουμε την άδεια του Χόρστ Ράιχενμπαχ…!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου