Στο παλιατζίδικο

Αφορμή για το σημερινό σημείωμα στάθηκε ένα άρθρο της ιστορικού Τασούλας Βερβενιώτη, που δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο afigisizois.wordpress.com της Κρυσταλίας Πατούλη.

Τίτλος του: “Είμαστε η μοναδική χώρα που δεν γιορτάζει την απελευθέρωσή της”.

Θεωρώ πως έχει αξία να διαβαστεί από όλους, όχι μόνο για την καταγραφή της (σκληρής) πραγματικότητας από την ιστορικό κ. Βερβενιώτη, αλλά και για να γίνει αντιληπτή η πρακτική πολλών δεκατιών της ελληνικής πολιτείας, όποιοι και αν ήσαν οι εκπρόσωποί της.

Στα δικά μας τώρα.

Όταν ήμουν μικρός σύχναζα σε ένα ... ας πούμε ... παλιατζίδικο. Ήταν ένα πολύ μικρό μαγαζάκι δίπλα σ’ ένα πρακτορείο προπό, με μια εσωτερική πόρτα να τα ενώνει. Ο προποτζής είχε ανοίξει μια πόρτα και είχε ενώσει τις δύο “επιχειρήσεις” του. Στο πρακτορείο μάζευε τους ενήλικες και δίπλα την πιτσιρικαρία.

Σ’ αυτό το μαγαζί υπήρχαν ράφια στους τοίχους και πολλές κούτες στο πάτωμα, κάποιες δεμένες με σπάγκο, κάποιες ανοιχτές. Ήσαν γεμάτες με περιοδικά και βιβλία, όλα μεταχειρισμένα. Γι’ αυτό το λόγο πήγαινα κι εγώ εκεί. Έβρισκα και αγόραζα, φυσικά σε χαμηλότερες τιμές από τις κανονικές, διάφορα μεταχειρισμένα περιοδικά, κυρίως κόμικς.

Αυτά στην προεφηβική ηλικία. Στην εφηβική αγόραζα τα “must” της εποχής. Τα βίπερ!

Όλα αυτά τα περιοδικά και τα βιβλιαράκια είχαν αλλάξει δεκάδες, ίσως εκατοντάδες χέρια. Λεφτά δεν υπήρχαν για να αγοράζεις περιοδικά και εξωσχολικά βιβλία από πρώτο χέρι. Τα αγόραζες μεταχειρισμένα αλλά σε καλή κατάσταση και μόλις τα διάβαζες τα μεταπωλούσες στο ίδιο κατάστημα, παίρνοντας πίσω μέρος των χρημάτων σου. Προσωπικά συνήθως συμπλήρωνα στο αντίτιμο και αγόραζα κάτι άλλο.

Στην αρχή έμπαινα, έψαχνα, αγόραζα, χαιρετούσα τον ιδιοκτήτη κι έφευγα. Αργότερα, όταν πια γνωριστήκαμε, πιάναμε που και που την κουβέντα. Τις μεσημεριανές ώρες του Σαββάτου που συνήθως πήγαινα δεν είχε κόσμο το προποτζίδικο. Και ο ιδιοκτήτης (δεν θυμάμαι πια τ’ όνομά του) είχε όρεξη για συζήτηση. Δεν είχε σπουδάσει τίποτα, άνθρωπος του μεροκάματου ήταν. Με ροζιασμένα χέρια, βαθιές χαρακιές στο πρόσωπο και κιτρινισμένα δάχτυλα από το "Σαντέ" άφιλτρο. Μάλλον αγράμματος, αλλά αυτό που λέμε "θυμόσοφος".

Σε μια από τις συζητήσεις που είχαμε κάνει μου είχε πει κάτι που χαράχτηκε βαθιά στο μικρό μου μυαλό. Μου είχε πει ότι αυτά που μας μαθαίνουν στο σχολειό είναι επιλεγμένα για να μη μαθαίνουμε όλη την αλήθεια. Ή, έστω, μας κρύβουν αυτήν που δεν θέλουν να μάθουμε.

“Για παράδειγμα”, μου είχε πει, “ξέρεις να μου πεις πότε είπε το ‘ΟΧΙ’ ο Μεταξάς και ξεκίνησε ο πόλεμος με τους Ιταλούς;”

“Φυσικά και ξέρω”, του απάντησα, “στις 28 Οκτωβρίου 1940”.

“Ωραία. Πότε τελείωσε και απελευθερωθήκαμε, ξέρεις να μου πεις;”

Για κανα λεπτό ψαχνόμουν. Απάντηση όμως δεν είχα.

“Πάμε παρακάτω. Πότε ξεκίνησε η Επανάσταση του ‘21;”

“Την 25^η Μαρτίου 1821!” απάντησα καμαρώνοντας σα γύφτικο σκερπάνι.

“Και πότε έγινε η απελευθέρωση; Μήπως ξέρεις να μου πεις;”

Σιγά μη το ’ξερα!

“Καλά λοιπόν. Τα αφήνουμε αυτά και πάμε στα πιο πρόσφατα. Πότε ήρθε η χούντα του Παπαδόπουλου μήπως ξέρεις;”

Ήξερα ότι ήταν η 21^η Απριλίου 1967, αλλά δεν άνοιξα το στόμα μου μιας και ήξερα τι θα με ρωτούσε μετά…

“Στα σχολειά σας μαθαίνουν μόνο την αρχή του δράματος. Όποιος θέλει να μάθει τη συνέχεια πρέπει να διαβάσει μονάχος του”.

Και συνέχισε: “Δεν αναρωτήθηκες ποτέ γιατί όχι μόνο μαθαίνουμε την αρχή ενός πολέμου αλλά και την γιορτάζουμε; Γιατί να μη γιορτάζουμε το τέλος του και την απελευθέρωση της χώρας; Γιατί σας ντύνουν με φουστανέλες και παίζετε σε μαθητικά σκετσάκια την ημέρα που υψώθηκε το λάβαρο και ξεκίνησε η επανάσταση; Γιατί να γίνονται στρατιωτικές παρελάσεις στην επέτειο του ΟΧΙ και να μη γίνονται την ημέρα που έφυγε και ο τελευταίος γερμανός;”

Κάποιος θα μπορούσε να του απαντήσει πως ποτέ η Ελλάδα δεν απελευθερώθηκε ολόκληρη, άρα δεν υπάρχει μια και μοναδική ημερομηνία. Κάποιος άλλος θα υποστηρίξει πως η κάθε περιοχή ή πόλη εορτάζει ξεχωριστά την ημέρα της δικής της απελευθέρωσης. Επομένως χθες 12 Οκτώβρη γιόρτασε η Αθήνα κάτι;

Δεν θεωρώ πως πρόκειται για σωστή θεωρία, θα μπορούσε να οριστεί ως ημερομηνία πανελλαδικού εορτασμού αυτή της απελευθέρωσης και της τελευταίας πόλης ή χωριού. Της τελευταίας νικηφόρας μάχης που δόθηκε. Αφού «μετατοπίστηκε» η έναρξη της Επανάστασης του ’21 λίγες μέρες αργότερα για να συμπίπτει με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου (και να δοθεί θρησκευτική χροιά στην προσπάθεια αποτίναξης του ζυγού) δεν ήταν και ακατόρθωτο να υπάρχει σύγκλιση και στη λήξη του πολέμου!

Συμπεραίνω πως ο «παλιατζής» είχε τα δίκια του. Ίσως για κάποιο λόγο μερικά πράγματα να γίνονται έτσι όπως γίνονται.

Βέβαια αν ζούσε σήμερα πιστεύω πως θα μου έλεγε πως πάλι καλά που γνώριζα έστω και το πότε ξεκίνησαν οι πόλεμοι και οι χούντες. Βλέποντας σήμερα κάτι απίθανους 16χρονους που τους ρωτούν στο δρόμο “τι γιορτάζουμε την 28^η Οκτωβρίου” και απαντούν “το ντέρμπυ Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός”, ή στην …«καλύτερη»(!!!) “τότε μωρέ … με τους Τούρκους” με πιάνει θλίψη και τα διαόλια μου.

“…οι νέοι επειδή τα βρήκαν εύκολα, δεν έχουν μάθει να αγωνίζονται. Και για να αγωνιστεί κάποιος σωστά έχει ανάγκη να ξέρει την ιστορία του” λέει η κ. Βερβενιώτη.

Και οι περισσότεροι από εμάς νομίζουμε ότι Ιστορία είναι ένα πανελλαδικώς εξεταζόμενο μάθημα 200 σελίδων!